NIK: są braki w systemie opieki geriatrycznej w Polsce
Według Najwyższej Izby Kontroli system opieki geriatrycznej w Polsce nie zapewnia seniorom prawidłowej i wystarczającej pomocy. NIK stwierdziła, że mają oni utrudniony dostęp do takich świadczeń. Głównym powodem jest brak specjalistów z tej dziedziny.
NIK sprawdziła sytuację w pięciu województwach, badając najważniejsze wskaźniki dotyczące dostępności leczenia geriatrycznego, takie jak liczba oddziałów szpitalnych, poradni, personelu, a także współczynnik określający liczbę mieszkańców w wieku powyżej 60 lat przypadających na jednego geriatrę.
Za mało oddziałów geriatrycznych
W badanym przez NIK okresie (od 1 stycznia 2017 do 6 października 2021) w województwie warmińsko-mazurskim nie działał ani jeden oddział geriatryczny, a w województwach – podlaskim i zachodniopomorskim – po jedynym. Najwięcej oddziałów geriatrycznych – 14 – funkcjonowało w województwie śląskim.
Z drugiej strony to właśnie w województwie śląskim trzeba było najdłużej czekać na przyjęcie na oddział geriatryczny lub wizytę w poradni geriatrycznej. W trybie stabilnym nawet ponad dwa miesiące, a w trybie pilnym w 2020 roku – 39 dni, a w 2021 roku (stan na 31 marca) – 29. Na wizytę w poradni geriatrycznej w przypadkach pilnych pacjenci czekali do 10 dni, a w przypadkach stabilnych około miesiąca.
Fundacja Hospicjum Onkologiczne zmodernizowała siedzibę
W sumie 1 września 2021 roku. dla pacjentów 65+ dostępnych było w całej Polsce zaledwie 1140 łóżek geriatrycznych, co stanowiło zaledwie 15 procent prognozowanych potrzeb.
Brak lekarzy geriatrów
Przyczyną był brak specjalistów w tej dziedzinie, zarówno lekarzy jak i pielęgniarek, a także, mimo uznania geriatrii za priorytetową dziedzinę medycyny, brak kompleksowych rozwiązań służących jej rozwojowi.
Największe braki dotyczące specjalistów występowały w Świętokrzyskiem, gdzie jeden specjalista miał pod opieką ponad 60 tysięcy seniorów. Najlepiej zorganizowano opiekę geriatryczną w województwie śląskim, mimo to właśnie tam pacjenci czekali na pomoc najdłużej.
Działania podejmowane w tym zakresie przez Ministerstwo Zdrowia, oddziały wojewódzkie NFZ oraz Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji były nieskoordynowane i fragmentaryczne, a w efekcie okazały się niewystarczające. Wciąż nie ma przepisów określających standardy opieki geriatrycznej, a także jej organizacji i funkcjonowania, które mogłyby poprawić jakość i dostępność takich świadczeń. Całościowa Ocena Geriatryczna (COG), której głównym celem jest ocena stanu pacjenta i zaplanowanie całościowej terapii, a także rehabilitacji była w pełni stosowana jedynie w połowie badanych szpitali.
Opieka geriatryczna skuteczniejsza
Według opinii specjalistów opieka geriatryczna obejmująca leczenie wielu chorób jednocześnie, jest skuteczniejsza od leczenia konwencjonalnego, które tradycyjnie skoncentrowane jest na poszczególnych schorzeniach.
Nowatorski przeszczep zastawki serca w Szpitalu Medicover
Z ekspertyzy przygotowanej dla NIK wynika, że w krajach Unii Europejskiej liczba geriatrów przypadająca na milion mieszkańców wynosi od 16 do 50, w Polsce – 12,8.
Według Naczelnej Izby Lekarskiej 30 czerwca 2021 roku w Polsce było 518 aktywnych zawodowo geriatrów, najwięcej – 102 – w województwie śląskim. Przez pięć ostatnich lat (do lipca 2021) specjalizację tę ukończyło w całym kraju zaledwie 101 lekarzy, a zainteresowanie tą dziedzina medycyny spada, mimo, że od 2004 roku jest ona uznawana w Polsce za priorytetową, a liczba dostępnych miejsc specjalizacyjnych wzrosła.
Niedofinansowana specjalność
We wszystkich województwach objętych kontrolą w priorytetach dla regionalnej polityki zdrowotnej wskazywano na potrzebę rozwoju opieki geriatrycznej. Nie znalazło to jednak odzwierciedlenia w wysokości środków przeznaczanych na finansowanie świadczeń geriatrycznych. W badanym okresie wszystkie kontrolowane oddziały przeznaczyły na ten cel w sumie 90,5 mln zł, z tego 86,2 mln zł na leczenie szpitalne (ze względu na tworzenie w tym czasie sieci szpitali, dane są jedynie szacunkowe) oraz 4,3 mln zł na świadczenia oferowane w poradniach.
Przypadki niewykonania świadczeń w ramach zawartych kontraktów dotyczyły głównie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Ich wartość wyniosła w poszczególnych oddziałach wojewódzkich (OW) NFZ od 128 tys. zł w świętokrzyskim do ponad 1 mln zł w wielkopolskim.
Pacjenci nie korzystają z poradni geriatrycznych
Jak tłumaczyli ich dyrektorzy, świadczeń nie wykonywano głównie dlatego, że chorzy nie zgłaszali się na wizyty. Zdaniem dyrektora wielkopolskiego OW NFZ pacjenci geriatryczni borykający się zazwyczaj z szeregiem różnych schorzeń korzystali ze świadczeń poradni specjalistycznych ukierunkowanych na prowadzenie danego schorzenia lub w przypadkach chorób przewlekle chorych – z usług lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w ramach kompleksowej koordynacji procesu leczenia.
Na dostępność opieki geriatrycznej w badanym okresie negatywnie wpłynęła również epidemia Covid-19. Osiem na 10 objętych kontrolą szpitali musiało z tego powodu ograniczyć lub wstrzymać leczenie na oddziałach geriatrycznych.
