14 października 2021 roku wejdzie w życie ustawa, która zakłada przekazanie do roku 2027 na ochronę zdrowia 7 procent Produktu Krajowego Brutto. Poziom 6 procent PKB ma zostać osiągnięty już w roku 2023.  

Ustawa rozszerza uprawnienia ministra zdrowia związane z przekazywaniem NFZ dotacji podmiotowej lub jako zasilenie funduszu zapasowego, ze środków, które zostaną zidentyfikowane jako oszczędności także na etapie realizacji budżetu, 

Umożliwia także ministrowi zdrowia, za zgodą ministra finansów, dokonywanie zmian w planie wydatków polegających na przeniesieniu środków pomiędzy działami budżetu państwa, w ramach części budżetowej, którą dysponuje. 

Wprowadza też zmiany w ustawie o finansach publicznych, które mają na celu wyjęcie spod zasady tworzenia reguły finansowej wskazanej w art. 50 ust. 6 ww. ustawy wydatków w części budżetu państwa „zdrowie” oraz w dziale „ochrona zdrowia” w innych częściach budżetu. 

Czytaj także: Prywatne wydatki to jedna trzecia wszystkich wydatków na ochronę zdrowia >>>

Natomiast zmiany w ustawie o działalności leczniczej polegają głównie na nowelizacji art. 59 ust. 2, uznanego przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 20 listopada 2019 roku sygn. akt K 4/17 za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie w jakim zobowiązuje jednostkę samorządu terytorialnego, będącą podmiotem tworzącym samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, do pokrycia straty netto stanowiącej ekonomiczny skutek wprowadzania przepisów powszechnie obowiązujących, które wywołują obligatoryjne skutki finansowe dla działania samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.  

Przepis w nowym brzmieniu daje podmiotowi tworzącemu możliwość (w miejsce obowiązku) pokrycia straty netto samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, a jednocześnie będzie stanowił podstawę prawną (o charakterze fakultatywnym) do przekazania środków finansowych na ten cel. 

Ustawa z 11 sierpnia 2021 roku o zmianie ustawy o oświadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw została opublikowana w Dzienniku Ustaw RP 29 września 2021 roku (poz. 1773). 

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (14 października 2021), z wyjątkiem art. 5, który wszedł w życie 30 września 2021. Artykuł ten dotyczy przedłużenia obowiązywania aktualnych wykazów świadczeniodawców zakwalifikowanych do systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej (tzw. sieci szpitali) do 30 czerwca 2022 roku. 

Projekt planu finansowego Narodowego Funduszu Zdrowia na 2020 rok nie pozostawia żadnych złudzeń. W systemie publicznej opieki zdrowotnej nie ma i nie będzie pieniędzy, tym samym nie będą zaspokajane potrzeby zdrowotne Polaków – alarmują Pracodawcy RP.

Nominalne wydatki na ochronę zdrowia w Polsce wprawdzie rosną, ale wyłącznie za sprawą wzrostu zarobków i tym samym składek na ubezpieczenie zdrowotne. Są one dzięki wzrostowi gospodarczemu coraz wyższe, ale pieniędzy i tak jest wciąż w systemie opieki zdrowotnej mało.

Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej wielokrotnie apelowali o urealnienie środków finansowych przeznaczanych na ochronę zdrowia, by pacjenci i świadczeniodawcy mogli czuć się w naszym kraju bezpiecznie.

W opinii Pracodawców RP powinien nastąpić znaczący wzrost wydatków na świadczenia opieki zwrotnej we wszystkich zakresach świadczeń gwarantowanych. Polska na tle innych państw Unii Europejskiej przeznacza bowiem na zdrowie niewystarczające środki – zarówno w odniesieniu do PKB, jak i per capita. W 2016 roku w naszym kraju przeznaczono na ten cel 4,4 procenta PKB, podczas gdy Węgrzy na ochronę zdrowia przeznaczają 5,2 procenta, Czesi – 6 procent, Francuzi – 8,7 procenta, a Niemcy – 9,5 procenta.

Uchwalona 24 listopada 2017 roku (i później nowelizowana) ustawa miała doprowadzić do skokowego wzrostu finansowania ochrony zdrowia przez zwiększanie odsetka PKB przeznaczanego na ten cel.

W latach 2018-2023 środki na ochronę zdrowia miały być nie niższe niż: 4,78 procenta PKB w 2018 roku, 4,86 procenta PKB w 2019 roku, 5,03 procenta PKB w 2020 roku, 5,30 procenta PKB w 2021 roku, 5,55 procenta PKB w 2022 roku oraz 5,80 procenta PKB w 2023 roku.

Docelowo – w 2024 roku środki na ochronę zdrowia miały wynieść 6 procent PKB.

Czytaj także: 6 procent na ochronę zdrowia to fikcja>>>

Planowane wielkości i ich harmonogram oznaczałby niespotykany dotąd wzrost wydatków na zdrowie, który powinien przełożyć się na odczuwalną poprawę sytuacji pacjentów, jak również podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej. Nic jednak nie wskazuje na to, aby powyższe cele zostały zrealizowane, ponieważ:

1) w ustawie znalazły się zapisy, które dają możliwość brania do obliczeń wydatków publicznych na zdrowie na dany rok wartości PKB sprzed dwóch lat. To oznacza, że w 2024 roku będziemy najprawdopodobniej państwem, które przeznacza najmniej w Europie na ochronę zdrowia;

2) przedstawiony przez Ministerstwo Finansów Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2019–2022 wskazuje, że publiczne wydatki na ochronę zdrowia prawie nie będą rosły i że ich poziom nawet nie zbliży się do obiecanych 6 procent PKB. Zapisane w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa wydatki na zdrowie w 2030 roku mają wynieść 4,5 procenta PKB, a po dołączeniu wydatków na opiekę długookresową może osiągną 5,2 procenta. Gdyby zsumować te wartości – to deklarowane 6 procent PKB osiągniemy dopiero w 2050 roku;

3) w projekcie planu finansowego Narodowego Funduszu Zdrowia na 2020 rok zaplanowano przychody na poziomie niespełna 97,3 mld zł (aktualny plan finansowy NFZ zakłada przychody na poziomie 92,37 mld). Należy też zauważyć, iż projekt planu finansowego NFZ na 2020 rok nie realizuje również zapisów dokumentu rządowego „Polityka lekowa państwa na lata 2018-2022″ w zakresie zagwarantowania minimalnego poziomu środków w ramach całkowitego budżetu na refundację. Według przedstawionego projektu udział całkowitego budżetu na refundację w kosztach świadczeń opieki zdrowotnej wyniesie 15,25 procenta i będzie o 1,15 mld zł niższy niż minimum określone w dokumencie strategicznym.

W opinii Pracodawców RP kwota 100 mld zł jest kwotą niezbędną do zabezpieczenia finansowania świadczeń opieki zdrowotnej – i to jeszcze w 2019 roku. Jest to mniej więcej tyle, ile powinien wynosić budżet NFZ gdyby sposób liczenia odsetka PKB przeznaczanego na zdrowie był liczony w stosunku do PKB roku bieżącego, a nie sprzed dwóch lat.

Pracodawcy RP ponownie apelują – należy planowane wydatki urealnić. Polski pacjent, polski świadczeniodawca, w kwestiach dotyczących opieki zdrowotnej musi czuć się w naszym kraju bezpiecznie.

Pracodawcy RP wystosowali do ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego pismo z apelem o urealnienie środków finansowych przeznaczonych na ochronę zdrowia.

Z przedstawionego przez Ministerstwo Finansów Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2019–2022 wynika, że publiczne wydatki na ochronę zdrowia prawie nie będą rosły i że ich poziom nawet nie zbliży się do obiecanych 6 procent PKB – alarmują Pracodawcy RP.

Zapisane w przedstawionym Planie wydatki na zdrowie w 2030 roku mają wynieść 4,5 procenta PKB, a po dołączeniu wydatków na opiekę długookresową może osiągną 5,2 procenta.

Gdyby nadal sumować te wartości – choć resort finansów je rozdziela – to mityczne 6 procent PKB osiągniemy dopiero w 2050 roku – zauważają Pracodawcy RP, którzy wielokrotnie apelowali, aby zacząć poważnie rozmawiać o zabezpieczeniu odpowiednich środków finansowych na ochronę zdrowia.

Należałoby odejść od tych fikcyjnych procentów i wskazać konkretne kwoty, które będą w kolejnych latach konieczne do zabezpieczenia potrzeb zdrowotnych obywateli. W tej sprawie odbyła się w również Sejmowa Komisja Zdrowia, na której prezentowaliśmy nasze stanowisko. To przykre, że nie ma zrozumienia wśród decydentów, że wzrost wydatków na opiekę zdrowotną przełoży się na poprawę sytuacji nie tylko pacjentów, lecz także podmiotów leczniczych oraz personelu medycznego – stwierdzają Pracodawcy RP.

Czytaj także: Na zdrowie jednak mniej pieniędzy, a mogło być więcej>>>

Komentujący przypominają też, że najczęściej występujące trudności w polskim systemie opieki zdrowotnej – opisane przez Najwyższą Izbę Kontroli – to brak dostępności do części świadczeń zdrowotnych, różnice w dostępie do świadczeń w poszczególnych województwach (dotyczy to zarówno liczby, jak i wartości udzielanych świadczeń) oraz długi czas oczekiwania na świadczenie. Wskazują one wyraźnie, że przyjęte zasady finansowania świadczeń, jak i wielkość przeznaczanych na nie środków nie zapewniają prawidłowego funkcjonowania opieki zdrowotnej w Polsce.

W systemie publicznej opieki zdrowotnej nie ma i nie będzie pieniędzy – tym samym nie będą zaspokajane potrzeby zdrowotne Polaków.

Pracodawcy RP ponownie zaapelowali, aby planowane wydatki urealnić tak, aby zapewnić wszystkim obywatelom bezpieczeństwo w zakresie opieki zdrowotnej.

Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej

Wydatki prywatne w Polsce stanowiły 30 procent ogólnych wydatków na ochronę zdrowia w roku 2015 – wynika z najnowszego raportu PZH. Wśród nich dominujące są bezpośrednie wydatki gospodarstw domowych. Pacjenci z własnej kieszeni opłacają przede wszystkim zakup leków, artykułów medycznych, koszty badań diagnostycznych i analitycznych.

Analiza danych zawartych w raporcie wskazuje, że w ostatnich latach odnotować można stały wzrost nominalnych nakładów na ochronę zdrowia, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Jednak mimo to wydatki w Polsce w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej są ciągle znacznie mniejsze.

W Polsce udział wydatków na ochronę zdrowia w PKB w roku 2015 wynosił 6,3 procenta, a średnia dla krajów UE – około 9 procent.

W większości krajów europejskich największy udział w finansowaniu ochrony zdrowia stanowią wydatki publiczne. W Polsce w roku 2015 stanowiły one 70 procent wydatków ogółem, z czego 61 procent stanowiły wydatki z budżetu NFZ.

W roku 2016 w większości krajów OECD wydatki na ochronę zdrowia per capita rosły zgodnie z tendencją z ostatnich lat. Trend ten utrzymuje się po spowolnieniu, które nastąpiło w latach 2009 – 2011 w związku ze światowym kryzysem finansowym.

Średni roczny wzrost wydatków po 2009 roku wynosił 1,4 procenta w porównaniu z 3,6 procenta w okresie poprzedzającym kryzys. Ogółem tempo wzrostu nakładów na opiekę zdrowotną w większości krajów OECD uległo spowolnieniu, a wstępne prognozy wskazują ujemny lub zerowy wzrost w kilku krajach.

Zaledwie kilka krajów – Islandia, Węgry i Szwajcaria odnotowały wyższy średni wzrost po 2009 roku w porównaniu do poprzedniego okresu. W Polsce znaczny przyrost wydatków nastąpił w latach 2003-2009, natomiast w późniejszych latach znacznie się zmniejszył.

Średnie wydatki na zdrowie w poszczególnych krajach OECD, wyrażone jako % PKB pokazują, że strumień pieniędzy przeznaczony na opiekę zdrowotną jest bardzo zróżnicowany, a jego wysokość nie gwarantuje wysokiej efektywności.

Na działania profilaktyczne w roku 2015 w Polsce przeznaczono 2,7 procenta ogółu wydatków na ochronę zdrowia. Nakłady na profilaktykę powinny być stale zwiększane, ponieważ w największym stopniu determinują stan zdrowia społeczeństwa przy stosunkowo mniejszym obciążeniu finansowym dla systemu ochrony zdrowia – wskazuje raport.

Z raportu wynika też, że jednym z największych wyzwań, przed jakimi stoi system opieki zdrowotnej w Polsce, jest zapewnienie odpowiedniej kadry medycznej. W Polsce narasta problem zastępowalności pokoleń w zawodach medycznych.

W polskim systemie ochrony zdrowia istnieją znaczne dysproporcje na poziomie wojewódzkim w zakresie zasobów infrastruktury. Największą bazę szpitalno-łóżkową od lat posiadają województwa mazowieckie i śląskie. W celu wyrównywania różnić między regionami wprowadzono Mapy Potrzeb Zdrowotnych, jako mechanizm monitorowania oraz prognozowania potrzeb zdrowotnych ludności Polski.

Społeczeństwo w Polsce należy do jednych z najszybciej starzejących się nacji w Europie. Przy utrzymaniu tej dynamiki prognozuje się, iż w 2050 roku osoby w wieku powyżej 60 lat będą stanowić ponad 40 procent społeczeństwa. w związku z tym jednym z priorytetów systemowych powinno być dostosowywanie zasobów ochrony zdrowia do rosnących potrzeb zdrowotnych tej grupy pacjentów, dlatego wnioski wynikające z raportu mówią o zwiększeniu liczby lekarzy geriatrów (obecnie 433 specjalistów), którzy będą sprawować kompleksową opiekę nad osobami starszymi.

Czytaj także: Raport PZH: żyjemy krócej niż inni Europejczycy>>>

Dostępność usług zdrowotnych zależy nie tylko od ilości dostępnych zasobów, ale także od ich właściwej alokacji w systemie, która powinna być poprzedzona kompleksowym spojrzeniem na mierniki efektywności systemu. Brak poprawy efektywności w takich obszarach jak profilaktyka, otwarta opieka zdrowotna oraz leczenie szpitalne wskazuje potrzebę usprawnienia zarządzania środkami dostępnymi w systemie opieki zdrowotnej.

Autorzy raportu podkreślają także, że należy podejmować działania na rzecz zwiększenia dostępności do świadczeń zdrowotnych. Mimo widocznej poprawy na tle innych krajów europejskich, czas oczekiwania na uzyskanie świadczenia zdrowotnego w naszym kraju jest ciągle  powyżej średniej. Natomiast w zakresie dostępności ważniejsza od poziomu nakładów jest ich odpowiednia alokacja oraz organizacja systemu opieki zdrowotnej – dlatego należy dążyć do przesunięcia trzonu systemu z opieki szpitalnej do opieki ambulatoryjnej, która jest mniej obciążająca dla płatnika a także, jeśli dobrze prowadzona, przynosi lepszy rezultat zdrowotny.

Cały raport NIZP-PZH – „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania” dostępny jest na stronie: ww.pzh.gov.pl