Trzecia edycja Raportu Zdrowa Legislacja – Prawo w ochronie zdrowia w obliczu pandemii
Ukazała się trzecia edycja raportu Zdrowa Legislacja, wydanego przez Amerykańską Izbę Handlową w Polsce oraz Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej. Celem raportu jest wskazanie mankamentów sposobu tworzenia prawa w obszarze ochrony zdrowia, ale także docenienie dobrych praktyk, których wykorzystanie może poprawić jakość wprowadzanych przepisów.
Raport przedstawia przedsięwzięcia legislacyjne podejmowane w czasie pandemii oraz przepisy uchwalane z myślą o pomocy pracodawcom, świadczeniodawcom, pracownikom i obywatelom, czyli tarcze antykryzysowe 1.0, 2.0, 3.0, 4.0 (działające od czerwca 2020 do czerwca 2021). Zawiera analizy prac nad przepisami oraz pozostałymi projektowanymi rozwiązaniami systemowymi.
-To już trzecia edycja cyklicznego raportu „Zdrowa Legislacja”. Jest ona na tyle szczególna, że dokładnie omawia proces legislacji prowadzonej w czasie pandemii oraz rozwiązania jakie zostały przyjęte w tzw. tarczach antykryzysowych. To kolejny raz, kiedy twórcy raportu zwracają uwagę Ministerstwa Zdrowia i parlamentarzystów na potrzebę zapewnienia transparentnego i przewidywalnego procesu legislacyjnego, który jest kluczem do zwiększenia inwestycji w Polsce – podkreśla Jacek Graliński, przewodniczący Komitetu Farmaceutycznego AmCham.
Pośpiech wrogiem jakości
Od czerwca 2020 do czerwca 2021 rząd zainicjował w systemie opieki zdrowotnej 14 projektów ustaw i tylko dwa z nich były poddane konsultacjom społecznym. Według twórców raportu brak zaangażowania strony społecznej to najpoważniejszy problem tworzenia przepisów prawa w Polsce. Jak wynika z raportu, regulacje tarcz antykryzysowych były wprowadzane szybko oraz bez dyskusji środowiskowych i konsultacji społecznych. Liczba nowelizacji, krótki czas wprowadzania przepisów, wielość regulacji odnoszących się do podobnych zakresów i częstotliwość zmian tychże przepisów nie przyczynia się do poczucia stabilności i przejrzystości prawa.
Pojawiły się rozwiązania prawne zaostrzające odpowiedzialność karną personelu medycznego. Z perspektywy pacjentów proces tworzenia prawa był odbierany jako niespójny, chaotyczny i potęgujący poczucie zagubienia. Zdaniem pacjentów system ochrony zdrowia w Polsce od lat znajduje się w fazie ciągłych zmian legislacyjnych, których oni nie rozumieją.
Brak konsultacji, nadregulacja
Proces legislacyjny prowadzony w taki sposób wprost przekłada się na pogarszającą się jakość przepisów. Nierzetelne konsultacje, pośpiech, tajność projektów, brak koncepcji oraz nadregulacja to najpoważniejsze problemy stanowienia prawa, które w Polsce coraz częściej nie spełnia oczekiwanych standardów.
-Brak konsultacji to brak dogłębnego zrozumienia potrzeb pracodawców, świadczeniodawców, personelu medycznego, pacjentów i obywateli. Wielu z powyższych błędów można było uniknąć, gdyby poważnie potraktowano dialog społeczny oraz przeprowadzono rzetelne i konstruktywne konsultacje – mówi Beata Rorant, ekspert ds. ochrony zdrowia Pracodawców RP, jeden z autorów raportu.
Raport uwzględnia także stanowiska organizacji i stowarzyszeń pacjenckich. Zdaniem Fundacji MY PACJENCI udział strony społecznej w procesie podejmowania decyzji o kształcie i finansowaniu ochrony zdrowia w Polsce miał bardzo ograniczony zasięg i miał jedynie charakter pro forma, a uwagi środowisk pacjentów były ignorowane przez decydentów.
-Brak udziału obywateli w konsultacjach społecznych jest niesprawiedliwością społeczną. Fundacja stoi na stanowisku, że zdrowa legislacja powinna być pacjocentryczna: czyli nadrzędnym celem zmian prawnych powinno być wzmacnianie pozycji pacjenta w systemie, traktowanie go jako podmiotu wszelkich zmian – mówi Magdalena Kołodziej, prezes zarządu Fundacji MY PACJENCI.
Z kolei przedstawiciele Federacji Pacjentów Polskich zwrócili uwagę na brak publikacji szczegółowej listy projektów planowanych w danym roku kalendarzowym, nadmierną liczbę tworzonych aktów normatywnych, zbyt krótkie terminy konsultacji i zbyt rzadkie konsultowanie z pacjentami projektów ustaw i rozporządzeń w procedurze prekonsultacji.
Najważniejsze wnioski z raportu „Zdrowa Legislacja 3”
▪system tworzenia prawa w Polsce wymaga wiele poprawek,
▪potrzebna jest stabilność i przewidywalność prawa,
▪brak tworzenia konsultacji to najpoważniejszy problem tworzenia przepisów prawa w Polsce,
▪projektodawcy ignorują głosy, opinie i postulaty strony społecznej,
▪tworzone prawo nie odpowiada potrzebom pacjentów, podmiotów leczniczych czy firm farmaceutycznych,
▪brak konsultacji uniemożliwia wyeliminowanie poważnych błędów przygotowanych regulacji prawnych,
▪dbanie o jakość przepisów prawa powinno być zasadą, a nie wyjątkiem,
▪proces powinien być przejrzysty i umożliwiać obywatelom uczestniczenie w nim,
▪faza przygotowywania rządowych projektów aktów prawnych i ich procedowanie wymaga istotnych zmian,
▪proces konsultacji powinien być prowadzony w ramach dialogu obywatelskiego,
▪akty prawne z zakresu ochrony zdrowia wymagają poprawy (należy uwzględnić stronę społeczną przy tworzeniu prawa),
▪zmiany powinny być dokonywane w sposób przewidywalny z poszanowaniem wszystkich stron,
▪powinno być odpowiednio długie vacatio legis.
