Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podzielił stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta w sprawie porodów rodzinnych w związku z epidemią koronawirusa. Wynika z niego, że prawo pacjentki do obecności osoby bliskiej podczas porodu może zostać ograniczone, ale nie można pacjentek pozbawiać tego prawa.

-Decyzja w tej sprawie powinna być podejmowana indywidualnie przez lekarza w odniesieniu do konkretnego przypadku – uważa Rzecznik Praw Pacjenta. Podzielił to zdanie WSA.

Zgodnie z przepisami, na życzenie pacjenta, przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. Dotyczy to także porodów rodzinnych. To prawo pacjenta może podlegać ograniczeniom – między innymi z powodu wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta.

Jak wyjaśnia Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec chodzi jednak o ograniczenie a nie pozbawienie pacjentki całkowicie jej prawa. Takim ograniczeniem jest między innymi konieczność stosowania się przez pacjentkę oraz osobę jej towarzyszącą do określonych zasad sanitarnych, które obowiązują na terenie danego szpitala i mają na celu przeciwdziałanie zakażeniom wirusem Sars-CoV-2.

Szpital Gajda-Med oferuje porody rodzinne

-W trakcie porodu kobiecie rodzącej może towarzyszyć wybrana przez nią osoba – mąż lub każda inna osoba bliska. Zapewnienie kobiecie rodzącej tego rodzaju wsparcia jest bardzo istotne – poprawia jej komfort psychiczny i poczucie bezpieczeństwa, w tym trudnym i wyjątkowym czasie – dodaje Bartłomiej Chmielowiec.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (V SA/Wa 797/21): prawo pacjenta do obecności osoby bliskiej podczas udzielania świadczeń zdrowotnych może zostać ograniczone w wyjątkowych sytuacjach, w przypadku stwierdzenia przesłanek ograniczenia korzystania z tego prawa i to jedynie przez okres niezbędny.

Zdaniem sądu, całkowite wstrzymanie porodów rodzinnych, nawet na określony czas, musi być uznane za pozbawienie, a nie za ograniczenie omawianego prawa (V SA/Wa 3107/21).

Szpital Medicover z porodówką numer 1 w Polsce i na Mazowszu

Prawo do odmowy obecności osoby bliskiej podczas porodu odnosi się do przypadku konkretnej pacjentki. Sąd stwierdził, że decyzja w tym zakresie ma charakter indywidualny (a nie zbiorowy).

Ustawodawca wyraźnie wskazał, że decyzję w tym zakresie podejmuje osoba wykonująca zawód medyczny, a nie kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, która udziela świadczeń zdrowotnych pacjentowi. Odmowa musi zostać poprzedzona indywidualną oceną i analizą konkretnego przypadku (V SA/Wa 3107/21).

Źródło: Rzecznik Praw Pacjenta

Projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta, który został niedawno przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów, trafił właśnie do prac Komisji Prawniczej.

Projekt główny nacisk kładzie na podnoszenie jakości usług medycznych oraz sprawne naprawianie szkód doznanych przez pacjentów. Zawarte w nim obowiązkowe analizowanie przyczyn zdarzeń niepożądanych oraz wyciąganie przez podmioty lecznicze odpowiednich wniosków ma ograniczać ryzyko występowania podobnych zdarzeń w przyszłości.

W myśl projektu przyznawane przez Rzecznika Praw Pacjenta świadczenia pieniężne na rzecz poszkodowanych pacjentów będą na poziomie zbliżonym do kwot możliwych do uzyskania przed sądem. Jednocześnie będą one dostępne szybciej i łatwiej, bez potrzeby udowadniania winy sprawcy szkody. Pacjent nie będzie też ponosił ryzyka poniesienia wysokich kosztów w razie przegranej.

Pozasądowe rekompensowanie szkód zdarzeń medycznych

Projekt zakłada między innymi stworzenie nowego modelu pozasądowego rekompensowania szkód wynikających ze zdarzeń medycznych, do których doszło w szpitalach. Komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych nie spełniły w tym zakresie swojej roli. Natomiast wieloletnie i bardzo kosztowne procesy sądowe kończą się wygraną pacjentów jedynie w 30 procentach przypadków (źródło: dane Min. Spr. z lat 2016-2021 dotyczące 4670 spraw o odszkodowania za szkody wyrządzone przez służbę zdrowia).

Spór związany z poszukiwaniem winnego będzie mógł zostać zastąpiony przez analizę i eliminację przyczyn zdarzeń medycznych. Elementem tego procesu będzie Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, z którego środków będą przyznawane świadczenia pieniężne na rzecz poszkodowanych pacjentów (a w razie śmierci pacjenta – na rzecz członków najbliższej rodziny).

Prosty do wypełnienia wniosek o przyznanie świadczenia rozpatrzy Rzecznika Praw Pacjenta. W tym celu zgromadzi niezbędną dokumentację, a następnie pozyska opinię medyczną, którą sporządzi zespół współpracujących ekspertów. Decyzja będzie wydawana w ciągu 3 miesięcy od złożenia kompletnego wniosku. Wysokość świadczenia wyniesie od 2 do 200 tys. zł dla pacjenta lub od 20 do 100 tys. dla każdego z uprawnionych członków rodziny zmarłego.

Działania projakościowe powinny przełożyć się na finansowanie

Decyzję Rzecznika będzie można zaskarżyć do niezależnej Komisji Odwoławczej (w jej skład wejdą przedstawiciele różnych instytucji, organizacji pacjenckich i samorządów zawodowych). Rozstrzygnięcie komisji będzie można z kolei poddać kontroli sądu administracyjnego. Podmiot leczniczy, w którym doszło do zdarzenia, będzie zobowiązany do wdrożenia wniosków, które zapobiegną kolejnym, podobnym incydentom w przyszłości.

Opracowany też został wstępny projekt rozporządzenia, które określi szczegółowy sposób ustalania wysokości świadczenia. Przewiduje on, że brane pod uwagę i sumowane będą okoliczności, które zostały podzielone na trzy grupy: charakter następstw zdrowotnych zdarzenia medycznego, uciążliwość leczenia oraz pogorszenie jakości życia. Łączna wysokość świadczenia w ramach pierwszej z tych grup nie będzie mogła przekroczyć 100 tys. zł, a w przypadku dwóch pozostałych będzie to maksymalnie po 50 tys. zł. Świadczenie dla pacjenta, po zsumowaniu wszystkich kategorii, wyniesie zatem maksymalnie 200 tys. zł. Na przykład, gdy na skutek zdarzenia medycznego doszło do całkowitego porażenia ręki lub nogi (40 tys. zł), co spowodowało konieczność leczenia operacyjnego (10 tys. zł) i 6-tygodniową hospitalizację (20 tys. zł) oraz umiarkowany stopień niepełnosprawności (20 000 tys. zł), z funduszu będzie przysługiwać kwota w wysokości. 90 tys. zł.

Mierzenie jakości usług

Ustawa zakłada też, że jakość usług w opiece zdrowotnej będzie odpowiednio mierzona, a gromadzone dane będą wykorzystywane, by finansowo motywować podmioty lecznicze do  jej podnoszenia. Coroczne raporty jakości pozwolą pacjentom na porównywanie placówek i dokonywanie wyboru takiej, w której chcieliby się leczyć. Szczególnie istotny będzie obowiązek monitorowania zdarzeń niepożądanych oraz analizowania ich przyczyn. Do raportowania takich zdarzeń zobowiązany będzie personel medyczny. Najważniejsze informacje (zanonimizowane) będą gromadzone na poziomie centralnym, dzięki czemu możliwe będzie opracowywanie szczegółowych rekomendacji. Towarzyszyć temu będzie możliwość zgłaszania zdarzeń niepożądanych również przez pacjentów do Rzecznika Praw Pacjenta, który wykorzysta te informacje w działaniach na rzecz poprawy bezpieczeństwa.

Z aktualną treścią projektu i dokumentów mu towarzyszących można zapoznać się na stronie Rządowego Centrum Legislacji: https://legislacja.gov.pl/projekt/12349305/katalog/12804539#12804539

Źródło: Biuro Rzecznika Praw Pacjenta

Projekt nowelizacji ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ma na celu ustanowienie nowego prawa do pomocy ze strony jednostek zapewniających całodobową opiekę w uzyskaniu i korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych.

Z uzasadnienia do projektu wynika, że prowadzone analizy funkcjonowania opieki społecznej w czasie trwania epidemii COVID-19 uwypukliły problemy w dostępności pomocy pielęgniarskiej w domach pomocy społecznej poddanych kwarantannie.

Poza tym liczba złożonych w 2019 roku deklaracji do pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej nadal znacząco różni się od liczby mieszkańców domów pomocy społecznej, wynika z tego, że około 20 procent osób nie ma złożonej deklaracji.

Zgodnie z ustawą o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 172 i 1493), koordynacja opieki zdrowotnej polega na zintegrowaniu udzielania świadczeń, obejmujących wszystkie etapy i elementy procesu ich realizacji, z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych, środków komunikacji elektronicznej lub publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem jakości i efektywności udzielanych świadczeń.

Koordynację zapewnia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej przy współpracy pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. W przypadku, gdy deklaracja do pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej nie została złożona, pacjent nie ma możliwości znaleźć się pod opieką pełnego zespołu POZ.

Czytaj także: Nowoczesny laser w leczeniu urologicznym w Szpitalu Mazovia>>>

Uzasadnienie podkreśla także, że ciągu kilku następnych dekad w Polsce wzrośnie znacznie odsetek osób w podeszłym wieku, w tym wymagających trwałej opieki, leczenia i rehabilitacji. Z tych względów zwiększy się prawdopodobnie liczba osób, które będą wymagały uzyskania pomocy ze strony pomocy społecznej, w szczególności jednostek zapewniających pobyt stacjonarny. Tym samym konieczne jest pogłębienie nadzoru na styku opieki społecznej i zdrowotnej.

Ma to szczególne znaczenie w przypadku podmiotów, które sprawują długoterminową instytucjonalną opiekę nad osobami, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, nie mogą samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu. Są to domy pomocy społecznej oraz placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.

Projekt nowelizacji ustawy przewiduje doprecyzowanie uprawnień w przepisach dotyczących praw pacjenta i pomocy społecznej. Proponuje się dodanie – w ramach prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych – prawa do pomocy ze strony jednostek zapewniających całodobową opiekę w uzyskaniu i korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych. Określono również w ustawie definicje jednostek zapewniających całodobową opiekę.

Do ustawy o pomocy społecznej proponuje się dodanie artykułu 53b zawierającego katalog otwarty czynności obejmujących zapewnienie pomocy w uzyskaniu i korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych przez mieszkańców domów pomocy społecznej oraz placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.

Czytaj także: Kantar dla Lux Med: Polacy mają objawy depresji>>>

W projektowanym artykule sformułowano także nakaz zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych przez pracownika domu pomocy społecznej lub placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku w toku wykonywanych czynności mających na celu pomoc mieszkańcowi w uzyskaniu i korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych. Zachowanie tajemnicy przez pracowników tych jednostek jest istotne ze względu na charakter ewentualnie powziętych informacji i danych, które mogą dotyczyć zdrowia mieszkańca, które powinny być szczególnie chronione.

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego według stanu na 31 grudnia 2019 roku na terenie całego kraju działały 1837 zakłady stacjonarnej pomocy społecznej, które dysponowały 118 877 miejscami. Domy pomocy społecznej stanowiły 875 placówek, dysponujących 82 840 miejscami, w których przebywało 81 795 mieszkańców.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o pomocy społecznej został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji 12 listopada 2020 roku.

Rzecznik Praw Pacjenta zwrócił się do prezesa NFZ o przyjrzenie się niektórym zapisom nowo wydanego zarządzenia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień.

Powodem takiej decyzji rzecznika były sygnały otrzymywane od pacjentów, terapeutów, psychologów oraz lekarzy.

Rzecznik wskazał między innymi na wprowadzony formalny wymóg uzyskiwania przez podmiot leczniczy podpisu osoby, która brała udział w sesji psychoterapii indywidualnej, rodzinnej, grupowej czy też sesji wsparcia psychospołecznego. Takie działanie może powodować trudności w procesie nawiązywania pozytywnej relacji terapeutycznej z pacjentem.

Prezes NFZ zaznaczył, że w sytuacji odmowy uzyskania takiego potwierdzenia na piśmie lub gdy uzyskanie podpisu może w wpłynąć na proces terapeutyczny, podmiot leczniczy może wpisać w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta odpowiednią informację dotyczącą miejsca i dokładnego czasu udzielenia świadczenia. Takie rozwiązanie może jednak okazać się niewystarczające.

Dlatego Rzecznik podkreślił, że dobrze byłoby wprowadzić zmianę również w treści zarządzenia.

Czytaj także: Prywatne podmioty uzupełniają ofertę świadczeń w zakresie zdrowia psychicznego>>>

Rzecznik wskazał również na wprowadzenie jednego rodzaju wizyty domowej w miejsce dotychczas występujących dwóch świadczeń tego rodzaju – wizyty domowej miejscowej realizowanej poza siedzibą świadczeniodawcy w zasięgu komunikacji miejskiej oraz wizyty domowej zamiejscowej realizowanej poza siedzibą świadczeniodawcy poza zasięgiem komunikacji miejskiej.

Poza tym obniżenie poziomu finansowania świadczeń zamiejscowych, jakie zakłada zarządzenie, rodzi ryzyko wystąpienia spadku dostępności psychiatrycznej opieki środowiskowej na wsi i w małych miejscowościach. Rzecznik powołał się w tym zakresie na opinię Rady Młodych Ekspertów, przy Rzeczniku Praw Pacjenta, która wskazała, że „beneficjentami wizyt domowych zamiejscowych byli przede wszystkim mieszkańcy wsi i małych miejscowości, w których nie ma poradni zdrowia psychicznego ani zespołu leczenia środowiskowego.(…) Biorąc powyższe pod uwagę Narodowy Fundusz Zdrowia, jak dotychczas pokrywał świadczeniodawcom zwiększone koszty udzielania wizyt zamiejscowych spowodowane dłuższym czasem dojazdu do pacjenta, a w konsekwencji mniejszą liczbą świadczeń możliwych do zrealizowania w czasie pracy personelu, płacąc wyższe wynagrodzenie za udzielanie tego świadczenia niż w przypadku wizyty domowej miejscowej.”

Rzecznik zwrócił również uwagę na problem finansowania przepustek pacjentów z oddziałów psychiatrycznych. Wskazał, że godne rozważenia jest rozróżnienie przepustek z uwagi na czas ich trwania oraz rezygnację ze stosowania korygowania płatności przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w sytuacji gdy przepustka trwa krótko, na przykład 5 godzin.

Podkreślił również potrzebę zapewnienia ciągłości opieki w dziennych oddziałach terapeutycznych oraz hostelach terapeutycznych dla młodzieży, która w trakcie leczenia ukończy 18 rok życia.

Zarządzenie prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień dostępne jest tutaj >>>

22 grudnia 2018 roku wejdzie w życie zmienione rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie szczegółowego trybu i sposobu działania Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego.

Z przepisów rozporządzenia wynika, że Rzecznik wykonuje czynności w oddziałach psychiatrycznych w szpitalach ogólnych, klinikach psychiatrycznych, sanatoriach dla osób z zaburzeniami psychicznymi i innych zakładach leczniczych sprawujących całodobową opiekę psychiatryczną lub odwykową, przy czym swoim działaniem obejmuje obszar terytorialny nie większy niż trzy sąsiadujące ze sobą województwa, w zależności od rozmieszczenia tych zakładów.

Dotychczasowe przepisy mówiły o działaniu na obszarze terytorialnym nie większym niż województwo.

Czytaj także: Jest tekst jednolity ustawy o ochronie zdrowia psychicznego>>>

Poza tym zgodnie z rozporządzeniem Rzecznik umieszcza informację o możliwości korzystania z jego pomocy przez pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego lub osobę sprawującą faktyczną opiekę nad pacjentem na tablicach informacyjnych w oddziałach psychiatrycznych w szpitalach ogólnych, klinikach psychiatrycznych, sanatoriach dla osób z zaburzeniami psychicznymi i innych zakładach leczniczych sprawujących całodobową opiekę psychiatryczną lub odwykową.

Dotychczasowy przepis mówił o umieszczaniu takich informacji w izbie przyjęć oraz w oddziałach szpitala psychiatrycznego.

Rozporządzenie ministra zdrowia z 27 listopada 2018 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego trybu i stosowania działania Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw RP – 7 grudnia 2018 roku (pozycja 2281).