W profilaktyce onkologicznej musimy postawić na edukację, czyli przekonywanie do badań. Dobrze byłoby do tych działań włączyć lekarzy medycyny pracy, którzy mogliby zachęcać do profilaktyki przy okazji badań wstępnych i okresowych – mówił Marcin Faflik, prezes zarządu Lux Med Onkologia podczas panelu dyskusyjnego „Profilaktyka chorób nowotworowych w Polsce – wciąż mamy wiele do zrobienia”, który odbył się podczas XVII Forum Rynku Zdrowia.
Jednym ze sposobów na upowszechnienie badań profilaktycznych może być także wykorzystanie do tego celu szkoleń BHP.
Lux Med Onkologia realizuje wszystkie program profilaktyczne finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, czyli program w kierunku wykrywania raka piersi i program w kierunku wykrywania raka szyjki macicy oraz finansowany przez Ministerstwo Zdrowia program w kierunku wczesnego wykrywania raka jelita grubego.
Czytaj także: Potrzebny jest silny regulator i konkurencja płatników>>>
-Realizowanie tych programów wymaga dużego wysiłku, także organizacyjnego. Epidemia i zamknięcie placówek na początku roku 2020 zmniejszyło zgłaszalność na badania. Badania w kierunku wykrywania raka jelita grubego realizujemy w dwóch systemach – oportunistycznym, który kierowany jest do wszystkich, oraz zapraszanym, polegającym na wysyłaniu zaproszeń, jednak trudno w takich systemach osiągnąć poziom 20-procentowej zgłaszalności. To także zależy od regionu, gdyż są takie, w których nie przekracza on nawet 10 procent – mówił Faflik, dodając, że wiele działań, takich jak chociażby wysyłanie imiennych zaproszeń, zostało zahamowanych z powodu przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.
Niska zgłaszalność na badania profilaktyczne
Zgłaszalność na badania w kierunku raka szyki macicy wynosi obecnie poniżej 20 procent, ale ta wartość jest niedoszacowana, gdyż cytologia jest wykonywana także komercyjnie oraz podczas zwykłych wizyt ginekologicznych. Zgłaszalność na badania w kierunku raka piersi wynosi 39 procent, a na badania w kierunku jelita grubego – 18 procent.
-W innych krajach poziom zgłaszalności na te badania jest dużo wyższy – przypomniał Marcin Faflik dodając także, że narodowa strategia onkologiczna zakłada osiągnięcie do końca 2024 roku 60-procentowej, a do końca 2027 roku – 75-procentowej zgłaszalności na badania w kierunku raka piersi. W przypadku badań w kierunku raka jelita grubego do 2024 roku jest planowane osiągnięcie zgłaszalności na poziomie 30 procent, a do roku 2027 – 45 procent.
-Jednak te liczby są nieosiągalne bez rewizji obecnej strategii onkologicznej. Ważna jest także w tym zakresie rola lekarza podstawowej opieki zdrowotnej – dodał Faflik.
Lux Med Onkologia przeprowadził badania dotyczące tego, skąd pacjenci, którzy zgłosili się na badania profilaktyczne, dowiedzieli się o tych badaniach. Okazało się, że 47 procent z nich wiedziało o badaniach od lekarza POZ, pozostali – dowiedzieli się z informacji w mediach.
Dr hab. Joanna Didkowska przypomniała, że już w roku 2016 zaobserwowano na świecie malejące wskaźniki umieralności na nowotwory złośliwe i nasz kraj wpisuje się również w ten trend.
-W Polsce także mamy postęp w leczeniu chorób nowotworowych, ale nie dotyczy to każdego rodzaju nowotworu, ponieważ od kilku lat widoczny jest wzrost umieralności na raka piersi a także na raka trzonu macicy i na raka prostaty w starszych grupach wiekowych (u osób po 65. roku życia) – wyjaśniała.
Onkologia w czasie pandemii
Magdalena Rosińska podała kilka danych dotyczących wpływu pandemii Coid-19 na pacjentów onkologicznych, z których wynikało, że nieznacznie wyższe wskaźniki zachorowań na Covid-19 wśród pacjentów onkologicznych wynikały z częstszego wykonywania u nich diagnostyki w kierunku koronawirusa. Natomiast nadmiarowe zgony wśród pacjentów onkologicznych związane były głównie z zachorowaniami na Covid-19, a nie z chorobą onkologiczną.
Z badań wynika, że pacjenci onkologiczni faktycznie są bardziej narażeni na zachorowanie na Covid-19, ale to ryzyko jest u nich zaledwie o kilkanaście procent wyższe niż u innych pacjentów.
Jako najbardziej dotknięte pandemią dr Didkowska wskazała takie obszary opieki onkologicznej jak badania przesiewowe i rehabilitacja. W rezultacie w roku 2020 wykryto o 10-20 procent mniej nowotworów niż rok wcześniej. Jednocześnie jednak w przypadku rozpoznania nowotworu pacjenci od razu mieli wdrażaną diagnostykę i leczenie i terminy te nie były wydłużane. Nie zmniejszyła się liczba przyjęć do programów lekowych.
Sławomir Gadomski, wiceminister zdrowia, wyjaśnił, że dane dotyczące umieralności na raka piersi mogły się zmienić w ciągu ostatnich trzech lat, w tym okresie umieralność ta mogła się zmniejszyć. Z danych nie wynika także, że pacjenci trafiają do lekarza z bardziej zaawansowanymi nowotworami niż przed pandemią. Wyraźnie jest to widoczne jedynie w przypadku raka płuca.
– Wszystkie postulaty dotyczące profilaktyki onkologicznej zawarte zostały w krajowej strategii onkologicznej, której efekty będą widoczne za kilka lat. W celu dotarcia do jak największej liczby osób z informacjami o badaniach profilaktycznych można wykorzystać nowe technologie, na przykład Internetowe Konto Pacjenta, które posiada już 10 milionów użytkowników (przed pandemią używało go 400 tysięcy osób) -mówił Gadomski. Dodał też, że krajowa strategia onkologiczna przewiduje wprowadzenie edukacji prozdrowotnej do szkół. Lekcje edukacyjne o zdrowiu mają się odbywać jeszcze w tym roku szkolnym.
Cancer unity i opieka koordynowana
Pytany o cancer unity, minister Gadomski odpowiedział, że modernizacji zostaną poddane breast unity, które będą wzorcem dla placówek z innych zakresów.
Profesor Adam Maciejczyk przedstawił wnioski płynące z pilotażu dotyczącego opieki onkologicznej.
– Pilotaż pokazał między innymi, jak istotna jest poprawna komunikacji z pacjentami i ciągłe monitorowanie sieci oraz indywidualne podchodzenie do leczenia poszczególnych nowotworów. W pilotażu udało się wystandaryzować pewne postępowania, na przykład dotyczące ścieżki pacjenta. Ustaliliśmy między innymi, że koordynator powinien się włączać w opiekę nad pacjentem już od pierwszego dnia, gdy zachodzi podejrzenie nowotworu. Udowodniliśmy też, że możliwy jest system monitorowania jakości w onkologii – mówił.
Odnosząc się do tych uwag, minister Gadomski stwierdził, że koordynator ma być bardziej opiekunem pacjenta onkologicznego niż osobą zajmującą się sprawami organizacyjnymi. Dodał też, że niska zgłaszalność na badania profilaktyczne wynika z faktu, że startowaliśmy z niższego poziomu niż inne kraje.
Według Janusza Medera na niską zgłaszalność na badania wpłynęły między innymi niewykorzystane możliwości pielęgniarek i położnych w zakresie pobierania materiału do badań w kierunku raka szyjki macicy. Ten program profilaktyczny jest realizowany od 10-ciu lat, ale ostatnio zmniejszył tempo, ponieważ zaprzestano wysyłania zaproszeń na badanie. Poza tym programy były niedopasowane do możliwości finansowych.
-Obecnie mamy narodową strategię onkologiczną, która jest dobrym programem i pod tym względem jesteśmy w czołówce Europy – mówił. Dodał też, że 40 procent osób nie zgłasza się na badania z różnych powodów, głównie dlatego, iż nie widzi takiej potrzeby.
Czytaj także: Prywatne firmy umożliwiają dostęp do najnowszych technologii medycznych >>>
-Mamy olbrzymi dług zdrowotny do nadrobienia, ale mamy dobre tło symulacyjne, wiele miejsc dobrze działających w zakresie screeningu, mamy środki na ten cel, także na edukację i prewencję. Mając takie możliwości, od nas zależy jak będzie wygadał system opieki onkologicznej- mówił.
W panelu „Wpływ pandemii COVID-19 na sytuację pacjentów onkologicznych w Polsce” wzięli udział: Ewelina Bień-Szewczyk, dyrektor zarządzający GE Healthcare Pharmaceutical Diagnostics w Polsce dr hab. Joanna Didkowska, kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Pierwotnej Nowotworów i Krajowego Rejestru Nowotworów Narodowego Instytutu Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, Marcin Faflik, prezes zarządu Lux Med Onkologia, Sławomir Gadomski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, prof. Adam Maciejczyk, dyrektor naczelny Dolnośląskiego Centrum Onkologii we Wrocławiu, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, dr Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii, przewodniczący Komisji Bioetyki, kierownik Redakcji Naukowej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, Magdalena Rosińska z Zakładu Matematyki Onkologicznej Narodowego Instytutu Onkologii im. M. Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie.
XVII Forum Rynku Zdrowia odbyło się 18 i 19 października 2021 roku w warszawskim hotelu Sheraton.
Wydarzenie jest organizowane przez Grupę PTWP. Pracodawcy Medycyny Prywatnej byli jego partnerem.
